Zdjęcie nagłówkowe kolana w trakcie tapingu medycznego do artykułu ból pod kolanem

Ból pod kolanem jako najczęstsza kontuzja biegaczy

Większość biegaczy, którzy trafiają do Reha Clinic uskarżają się na dolegliwości bólowe kończyn dolnych. Są to biodro biegacza, pasmo biodrowo piszczelowe, gęsia stopka, zapalenie ścięgna Achillesa ale najwięcej pacjentów zgłasza ból w kolanie. Jestem w stanie zaryzykować stwierdzenie, że jest to najczęściej pojawiająca się kontuzja u tej grupy sportowców. Z wywiadu wiem, że ból ujawnia się w różnych fazach treningu; u niektórych po kilku krokach, u innych po kilku kilometrach, u kolejnych dopiero po biegu. Dodatkowo topografia bólu jest też różna: ból boczny, przyśrodkowy, w dole kolanowym czy ból pod kolanem. Przystępując do terapii, w większości przypadków okazuje się, że łączy ich to samo - biodro!

Dlaczego biodro odpowiada za ból w kolanie?

Staw biodrowy jest stawem kulistym, w którym zachodzą ruchy kombinacyjne trzech płaszczyzn; czołowej, poprzecznej i strzałkowej. Często w biodrze dochodzi do powstawania tak zwanego wzorca torebkowego, który ma wpływ na przeciążanie innych, dystalnych części w naszym ciele. W tym przypadku będzie to kolano lub stopa, jako struktury słabsze od biodra. Pod pojęciem kolano mam na myśli nie tylko sam staw, ale i wszystkie mięśnie i więzadła.

Co to jest wzorzec torebkowy?

To przykurcz torebki stawowej stawu biodrowego. Ograniczenie to postępuje wg schematu: rotacja wewnętrzna, zgięcie w tył, przywiedzenie, rotacja na zewnątrz, odwiedzenie i zgięcie w przód. Oznacza to, że najszybciej tracimy ruch rotacji wewnętrznej, a zgięcie w przód nigdy nie ulegnie ograniczeniu, gdyż najczęściej je wykonujemy. Zastanów się ile razy w ciągu dnia masz zgięte biodro w przód (chód, siedzenie) a ile razy w rotacji wewnętrznej? Życie codzienne zmusza nas do utrzymania biodra w permanentnym zgięciu (auto, biurko, fotel), które ma wpływ na zaburzenie mięśni tonicznych i fazowych. Wzorzec ten zmusza miednicę do przodopochylenia.

Co to są mięśnie toniczne i mięśnie fazowe?

Mięśnie toniczne, to te które w momencie przeciążeń zwiększają swoje napięcie spoczynkowe, co zazwyczaj doprowadza do ich przykurczów. Mięśnie fazowe, to te które w momencie przeciążeń słabną i wiotczeją. Grupy tych mięśni wzajemnie na siebie oddziałują, tworząc tak zwany mechanizm hamowania wtórnego (za Rakowskim) czyli nadmierne napięcie mięśni tonicznych osłabia mięśnie fazowe. Dlatego w terapii tak ważne jest pracowanie z obiema grupami, a nie tylko z jednym mięśniem.

Jaka jest interakcja biodra i kolana?

Wzorzec torebkowy, zbyt duże napięcie mięśni tonicznych (m. gruszkowaty, m. dwugłowy uda, m. biodrowo - lędźwiowy, m. prosty uda) i osłabienie fazowych (mm. pośladkowe), wpływają na ograniczenie ruchomości w tym stawie i jednocześnie wpływają na przeciążenie innych, odległych struktur. Dochodzi do nierównowagi statycznej i nadmiernej kompensacji tych tkanek co doprowadza do powstania przeciążeń, podrażnień i bólu. Dodatkowo obserwujemy zjawisko przekazywania informacji przez tkanki (za Rakowskim), gdzie biodro jest nadawcą a kolano odbiorcą tych bodźców. Często pokazuję moim pacjentom w teście kontrolnym, że nacisk punktu przy biodrze potrafi wywołać znany im ból w kolanie.

Jaka jest interakcja biodra z odcinkiem lędźwiowym?

Jak już wspominałem, wzorzec torebkowy biodra powoduje przodopochylenie miednicy, co wpływa na powstawanie hiperlordozy lędźwiowej, czyli zbyt dużego wygięcia tegoż odcinka w przód. Doprowadza to do powstawania przeciążeń w segmencie ruchowym kręgosłupa, najczęściej na poziomie L4-L5 oraz L5-S1, który to jest bardzo eksploatowany podczas biegu. Dodatkowo dochodzi do zbyt dużego napięcia mięśni grzbietu, osłabienia stabilizacji centrum i kompresji w stawach kręgowych a w efekcie do bólu.

Co robić gdy pojawia się ból w kolanie?

Przede wszystkim nie lekceważyć drobnych objawów bólowych, obrzęków czy dyskomfortu. Mogą to być pierwsze informacje z naszego ciała o powstawaniu złego wzorca ruchowego, który nieleczony może doprowadzić do wyżej wymienionych patologii. Niestety zazwyczaj wybieracie tą łatwiejszą i bardziej dostępną formę „leczenia” jaką jest maść rozgrzewająca, opaska uciskowa czy farmakologia. Nie usuną one jednak przyczyny powstawania bólu tylko zlikwidują objaw a błędny wzorzec ruchowy nadal będzie się utrwalał w naszym ciele.

Ortopeda i artroskopia nie jest ostatnią deską ratunku

Lekarz ortopeda i jego techniki badawcze i zabiegowe są bardzo ważne ale według mnie coraz częściej nadużywane. Wielu pacjentów pojawia się w naszych gabinetach po wizycie u ortopedy i zgłasza nam, że leczenie ortopedyczne nie dało oczekiwanych rezultatów. Dzieje się tak dlatego, że lekarz nie zagłębia się w schemat powstawania patologi tylko ogranicza się do aplikacji leku sterydowego w kolano. Jeżeli lek nie pomaga, lekarz kieruje na artroskopię, która ma być jednocześnie badaniem i zabiegiem. W opisie często czytam: czyszczenie albo shaving powierzchni stawowych, które lekarz określa jako główną przyczynę patologii. Niestety, to tylko walka z objawem a nie przyczyną.

Czyli najpierw profilaktyka, terapeuta a na końcu lekarz?

Zdecydowanie tak. Najprostszą ale czasochłonną profilaktyką są ćwiczenia rozciągające i normalizujące tkanki. Stretching w obrębie całej kończyny dolnej łącznie z miednicą zapewne uchroni cię do powstawania przeciążeń w kolanie czy stawie skokowym. Biodro biegacza, pasmo biodrowo piszczelowe czy gęsia stopka staną się dla ciebie obce. Podobnie wygląda to z przeciążeniem ścięgna Achillesa czy bólem rozcięgna podeszwowego. Aby znormalizować te tkanki, konieczna jest praca z całą taśmą mięśniowo powięziową oraz praca ze stawem biodrowym. W innym przypadku praca będzie niewystarczająca. Oczywiście w doborze odpowiednich ćwiczeń pomoże Tobie nasz trener personalny.

Co ode mnie?

Uważam, że sport to mimo wszystko zdrowie. Siedzący tryb życia, coraz większy stres i niska świadomość ludzi mają większy wpływ na powstanie kontuzji niż „ten sport”. Najlepszym lekarstwem jest nadal profilaktyka a kolejność odwiedzania specjalistów powinna być odwrotna niż dotychczas, najpierw terapeuta później lekarz.

Filip Olejnik

magister fizjoterapii
terapeuta manualny holistyczny